Budowa skóry dłoni
Chociaż skóra człowieka to jeden z najważniejszych narządów, którego masa wynosi około 20 kilogramów, a całkowita powierzchnia niemal 2 metry kwadratowe, to nie w każdej części naszego ciała jest ona taka sama – widać to zwłaszcza po skórze dłoni. Skóra dłoni składa się z naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej, przydatki oraz układów: naczyniowego, nerwowego i chłonnego. W przeciwieństwie do skóry na pozostałej części ciała, ta znajdująca się na dłoniach jest bardzo cieniutka, często jej grubość nie przekracza 4mm. Wynika to z tego, iż nie posiada ona gruczołów łojowych, a warstwa tkanki podskórnej jest minimalna, dlatego płaszcz tłuszczowy bardzo szybko znika po kontakcie z wodą lub zimnym, suchym powietrzem. Budowa skóry dłoni wyróżnia się na tle pozostałej skóry tym, iż zawiera bardzo dużo gruczołów potowych, przez co zmniejszona jest jej elastyczność i bardzo szybko wysycha, tracąc swe nawilżenie.
Funkcje skóry dłoni
Wszystkie funkcje skóry można podzielić na dwa typy: role bierną (czyli ochronno-barierową) oraz aktywną (wydalniczą, obronną, regulującą i czuciową). Skóra dłoni pełni trzy podstawowe funkcje: chroni przed szkodliwymi czynnikami fizycznymi, chemicznymi oraz biologicznymi, np. pochłania promieniowanie UV, chroni przed uderzeniami i przed wnikaniem drobnoustrojów (na kontakt z którymi jest narażona praktycznie przez cały czas) w głąb organizmu. Drugą ważną rolą jest termoregulacja, tzn. ogrzana w układzie krwionośnym krew dociera do dłoni i tam oddaje swoje ciepło, zaś w gorące dni skóra dłoni odparowuje z ciała pot. Trzecią funkcją skóry dłoni jest ochrona przed utratą wody dzięki obecności warstwy glikolipidów w naskórku. Oczywiście skóra dłoni pełni jeszcze szereg innych funkcji, na przykład odpowiada za czucie i syntezuje witaminę D3. Aby skóra pełniła wszystkie swoje funkcje, należy zadbać o prawidłowe odżywianie oraz odpowiedni poziom nawilżenia organizmu, ponieważ utrata zbyt dużej ilości wody i elektrolitów może być jedną z przyczyn wysuszenia skóry twarzy i dłoni.
Pielęgnacja skóry dłoni
Pielęgnacja skóry dłoni wymaga systematycznych działań. Skóra dłoni ma tendencję do przesuszania, zaczerwienienia oraz ściągania wynikającego z braku wody. Najważniejszą przyczyną powstawania suchej skóry dłoni jest niedobór powierzchni lipidowej, co prowadzi do obniżenia zdolności wiązania wody w skórze i jednoczesnej przeznaskórkowej utraty wody (tak zwany TEWL – transepidermal water loss).
Nie wystarczy raz posmarować dłoni kremem, aby od razu zauważyć spektakularne różnice, należy regularnie o nie dbać. Pielęgnacja rozpoczyna się już na etapie mycia rąk – do tego powinniśmy używać delikatnego, nawilżającego mydła o neutralnym pH (5,5) i letniej wody, ponieważ ta zbyt gorąca rozpuszcza chroniący dłonie płaszcz lipidowy. Dłonie, podobnie jak twarz, lekko osuszamy, dotykając je ręcznikiem a nie mocno szorując.
Drugim czynnikiem, który znacząco osłabia skórę dłoni, jest częste ręczne mycie naczyń. Jeśli nie mamy możliwości unikania tej czynności, to należy pamiętać, aby w trakcie mycia używać grubych rękawic, co pozwala zniwelować kontakt z detergentami, a po skończeniu sięgnąć po krem nawilżająco-regenerujący.
Trzecim ważnym czynnikiem podczas pielęgnacji skóry dłoni jest wybór odpowiednich kosmetyków. Do składników poprawiających funkcjonowanie warstwy rogowej skóry zalicza się wazelinę (ma najsilniejsze właściwości okluzyjne, zatrzymuje TEWL na poziomie 98%), mocznik, surfaktanty, glikol, α-hydrokwasy, a także pyrolindonowy kwas karboksylowy. Do pielęgnacji skóry dłoni doskonale sprawdzą się emolienty, które zapobiegają utracie wody, działają przeciwzapalnie, okluzyjnie, antymitotycznie, przeciwświądowo oraz suplementują substancje międzykomórkowe naskórka w ceramidy i kwasy tłuszczowe.
Problem suchej skóry na dłoniach w zimie
Sucha skóra na dłoniach jest szczególnie uciążliwym problemem w okresie jesienno-zimowym, kiedy to niskie temperatury, suche powietrze, wiatr oraz kontakt z opadami (śnieg, marznący deszcz) sprawiają, że bariera ochronna zostaje znacznie osłabiona. Należy pamiętać, aby nosić ciepłe rękawiczki i często, nawet 4-5 razy w ciągu dnia, sięgać po krem nawilżająco-kojący. Przykładem takiego produktu jest krem emolientowy, który dodatkowo dostarcza substancje odżywcze i łagodzi podrażnienia. Jego działanie wynika z obecności fomblinu, który tworzy na skórze nietłustą błonę okluzyjną chroniącą przed działaniem czynników zewnętrznych, a także łagodzącej betaphroliny i alantoiny oraz olejku canola dostarczającego skórze lipidy. Przykładem takiego produktu jest krem barierowy Emolium Dermocare. Lekkie, nawilżające kremy na pewno nie sprawdzą się w czasie zimy, ponieważ zawierają bardzo dużo wody, które nie chroni skóry przed mrozem i zimnym wiatrem. Ręce należy kremować nawet kilka razy dziennie i każdorazowo po kontakcie z wodą. Kosmetyki do pielęgnacji dłoni powinny być hipoalergiczne, pozbawione parabenów i intensywnych składników zapachowych, a te preparaty wybierane latem dodatkowo powinny mieć w składzie filtr przeciwsłoneczny UV.
Domowe zabiegi nawilżające skórę dłoni
Aby zaaplikować skórze dodatkowe nawilżenie, warto pamiętać o domowych zabiegach na dłonie. Wystarczą do tego specjalne, niewchłaniające produktów rękawiczki oraz dobrej jakości kosmetyki. Można kupić je w aptece, drogeriach lub też przygotować samemu, np. mieszając ze sobą miód, glicerynę lub lanolinę, witaminę E w kapsułce oraz napar z rumianku. Taką maseczkę nakładamy na dłonie na całą noc. Raz w tygodniu warto zrobić pobudzający pracę skóry peeling do rąk: łyżeczkę gruboziarnistego cukru mieszamy z sokiem cytrynowym i ulubionym olejkiem eterycznym, a następnie nakładamy grubą warstwę kremu ochronnego. W przypadku ekstremalnie suchej skóry należy przygotować całonocny kompres na bazie oliwy z oliwek oraz foliowych i wełnianych rękawiczek.
Sucha skóra dłoni a inne choroby
Pielęgnacja skóry dłoni jest uciążliwa w przypadku osób chorujących na atopowe zapalenie skóry (AZS) lub u diabetyków. Nadwrażliwa skóra bardzo często stwarza problem, ponieważ jest zaczerwieniona, sucha i często swędzi, wykazując skłonność do pękania. W tym przypadku należy, podobnie jak u reszty ciała, stosować łagodzące środki nawilżająco-natłuszczające w postaci emolientów, sięgając po nie również w trakcie kąpieli.
Skóra u diabetyków jest szczególnie podatna na mechaniczne uszkodzenia, dlatego podstawowym zabiegiem powinno być natłuszczanie i wzmocnienie bariery ochronnej przed grzybicą i bakteriami. Należy go stosować zarówno na skórze dłoni, jak i stóp. Tutaj warto wybrać krem z alantoiną, która wygładza zgrubienia, usuwa spękania, a także przyspiesza gojenie skóry. Jednym z groźnych powikłań cukrzycy jest tak zwany zespól stopy cukrzycowej, który w skrajnych przypadkach może doprowadzić do amputacji kończyny.
Sucha skóra dłoni może być tez objawem problemów z tarczycą, która nie produkuje wystarczającej ilości hormonu tyroksyny i trójjodotyroniny. Dodatkowo towarzyszy temu uczucie zmęczenia, wahania masy ciała oraz zawroty głowy, zaś u młodych kobiet dochodzą problemy z zajściem w ciążę.
Inną choroba, która przyczynia się do powstawania suchej skóry dłoni, jest łuszczyca. Młode komórki skóry narastają zbyt szybko na stare, które nie zdążyły się wyłuszczyć, co sprawia, że na powierzchni dłoni powstaje rogowa warstwa przypominająca łuski. Takie dłonie należy szczególnie mocno nawilżać przy pomocy emolientów.
Źródła medyczne:
- dr n. med. Bogusław Nedoszytko, Skóra – budowa i funkcje: http://nedo.gumed.edu.pl/wszpziu/histologia/Sk%C3%B3ra%20i%20wytwory%20sk%C3%B3ry%20f.pdf
- Budowa skóry: https://docer.pl/doc/v5551v
- Magdalena Czarnecka-Operacz, Sucha skóra jako aktualny problem kliniczny: https://docplayer.pl/40651405-Sucha-skora-jako-aktualny-problem-kliniczny.html
- Sucha skóra jako problem dermatologiczny i kosmetyczny: https://www.pum.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0018/13266/54-03-08.pdf
