Skarb znaleziony został w Žatcu (północno-zachodnie Czechy) w 1937 roku. „Unikatowy skarb miał w swoim czasie ogromną wartość. Stanowił równowartość około 2700 denarów i odpowiadał na przykład cenie dziewięciu niewolników. Za tę ogromną cenę można było kupić na praskim targu 27 tysięcy kurczaków lub pszenicę na chleb, który wystarczyłby dla jednego człowieka na dwieście lat”, poinformował Luboš Polanský z Muzeum Narodowego w Pradze. Przypuszcza się, że właścicielem skarbu był ktoś z najbliższego otoczenia czeskiego księcia Jaromira z dynastii Przemyślidów.
Niektórzy eksperci porównują trzykilogramową kolekcję, złożoną ze srebrnej i złotej biżuterii, ponad trzystu monet i innych przedmiotów, do słynnego Relikwiarza św. Maura przechowywanego na zamku w Bečovie w Czechach Zachodnich. Žatecki skarb został znaleziony w 1937 roku podczas kopania fundamentów pod budowę magazynu chmielu na dzisiejszym Placu Chmielarskim (Chmelařské náměstí). Jedno z najważniejszych odkryć archeologicznych w Czechach znajdowało się w glinianym naczyniu pod podłogą stajni należącej do najstarszej poczty w Žatcu.
Zwiedzający ekspozycję muzealną poznają nie tylko okoliczności odkrycia skarbu, ale także ciekawostki dotyczące wyników badań naukowych i oceny całego znaleziska. – Dla archeologów skarb žatecki jest bardzo cenny. Żadne znalezisko z tamtego okresu nie zawierało złotych przedmiotów. Z archeologicznego punktu widzenia interesujące jest to, że zachowały się komplety biżuterii czy unikatowy zestaw toaletowy z łyżeczką do czyszczenia uszu czy zdobionymi narzędziami do pielęgnacji paznokci – wspomina Kateřina Tomková z Instytutu Archeologii Akademii Nauk Republiki Czeskiej.
Na przełomie X i XI wieku Žatec należał do najważniejszych czeskich miast. Pierwsza pisemna wzmianka o nim pojawiła się w kronice Thietmara z Merseburga w 1004 roku. Kronikarz opisuje wyprawę niemieckiego króla Henryka II przeciwko Bolesławowi Chrobremu, pokonanie wojsk polskich w Žatcu i objęcie władzy przez księcia Jaromira.
– Dla miasta wystawa žateckiego skarbu jest bardzo ważnym i długo oczekiwanym wydarzeniem. Žatec w czasach złożenia skarbu należał do największych miast w Czechach. Wierzę, że nowa ekspozycja przypomni mieszkańcom o znaczeniu miasta i będą z niego dumni. Przyciągnie też do Žatca więcej turystów – powiedział burmistrz Radim Laibl.
Skarb nigdy nie był w pełni eksponowany od czasu jego odkrycia. W 1938 roku był prezentowany na wystawie w Žatcu, ale po drugiej wojnie światowej zniknął na długi czas w depozytach. Dopiero w latach 2000-2002 był częścią prestiżowej wystawy objazdowej „Europa Środkowa około 1000 roku” w Niemczech, Polsce, na Węgrzech i w Czechach. Stałą ekspozycję w Muzeum Regionalnym w Žatcu (www.muzeumzatec.cz) uzupełniają programy wideo prezentujące proces produkcji biżuterii, odlewania i bicia monet. Na dzieci czekają interaktywne zajęcia.
