Numer Identyfikacji Podatkowej — najważniejsze dane, podstawa prawna
Jest to jedna ze starszych baz danych, które funkcjonują w Polsce. Oczywiście do „stażu”, jaki ma REGON brakuje bardzo dużo, jednak w pierwszych latach funkcjonowania III Rzeczypospolitej, to właśnie w bazie NIP pokładano bardzo duże nadzieje.
Ustawa, która umocowała Numer Identyfikacji Podatkowej w polskim porządku prawnym, została przegłosowana w drugiej połowie 1995 roku. Zbiór został oficjalnie uruchomiony wraz z nastaniem nowego roku fiskalnego, czyli w 1996 r.
Mimo tego, że dziś, gdy myślimy o bazie NIP, to mamy na myśli raczej przedsiębiorców, to nie zawsze tak było. Przez wiele lat, aż do 2012 roku, był to powszechnie stosowany identyfikator — zarówno w świecie firm, jak i wśród osób cywilnych, które pracowały na podstawie umowy o pracę.
Nie brakuje osób, które świetnie pamiętają czasy, kiedy w dziale kadr podawało się właśnie NIP, a nie PESEL. Coroczne zeznania podatkowe, składane w tradycyjnej, papierowej formie, także trzeba było opisać, korzystając właśnie z tego identyfikatora.
Intencja ustawodawcy była jak najbardziej słuszna, jednak trzeba też zdawać sobie sprawę z tego, że na etapie projektowania bazy podjęto kilka kontrowersyjnych decyzji. Przede wszystkim, w ramach jednego wielkiego zbioru danych, zdecydowano się stworzyć dwa podzbiory: jeden dla pracowników etatowych, a drugi dla firm. Idea była jak najbardziej właściwa, jednak dwie różne formy zapisu, które różniły się jedynie rozmieszczeniem myślników, stwarzały sporo problemów.
Przedsiębiorcy nie zawsze pamiętali o tym, że ich NIP musi być wyrażony w formacie 000-00-00-000. Tak samo, jak nie wszyscy pracujący na etacie zapisywali swój identyfikator w formie 000-000-00-00. Po pewnym czasie pojawiły się nawet blankiety z odpowiednio naniesionymi myślnikami, jednak nie rozwiązało to problemu.
Prawdziwą rewolucją była dopiero Ustawa o NIP, która była procedowana, a następnie głosowana w 2011 roku. Ostatecznie akt prawny wszedł w życie w 2012 roku. To właśnie na mocy tych zmian Numer Identyfikacji Podatkowej został wydzielony jako indeks nastawiony zwłaszcza dla przedsiębiorców. Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę zostały „przeniesione” do bazy PESEL.
Dziś, gdy chcemy skorzystać z wyszukiwarki NIP w takim serwisie, jak ALEO.com, warto pamiętać o tym, że ta możliwość pośrednio wynika właśnie z Ustawy o NIP oraz kolejnych nowelizacji. To właśnie te zmiany stoją za tym, że rejestr ma charakter publiczny. Wystarczy dostęp do internetu, by szybko sprawdzić najważniejsze dane o działalności gospodarczej.
NIP a kondycja finansowa przedsiębiorstwa. Co trzeba wiedzieć?
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, baza NIP daje nam dostęp do wielu praktycznych informacji o firmach. Można tu wskazać np. na datę jej założenia, informacje teleadresowe, a nawet osobowość prawną. Dzięki Numerowi Identyfikacji Podatkowej szybko ustalimy też przeważający rodzaj działalności oraz poznamy kody PKD. Niedawno pojawiła się też możliwość sprawdzenia tego, czy podmiot gospodarczy jest czynnym płatnikiem podatku VAT.
Dla wybranych rodzajów działalności gospodarczych NIP umożliwi nam też zapoznanie się z corocznymi raportami finansowymi. Można tu wskazać na przykład na spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W ten sam sposób ustalimy też powiązania między osobami, które wchodzą w skład zarządu.
Sytuacji, kiedy NIP pozwoli nam dotrzeć do wielu cennych danych, na przykład na potrzeby białego wywiadu gospodarczego, jest zresztą o wiele więcej. Jeśli wejdziemy na stronę Białej Listy Podatników VAT i podamy tam numer NIP podmiotu, to szybko ustalimy m.in. oficjalny numer rachunku bankowego przedsiębiorstwa.
Zagraniczni kontrahenci, którzy pracują z naszą firmą, mogą też wydobyć wiele cennych danych, łącząc się z europejską bazą VIES, która działa na terenie całej Unii Europejskiej. To prosty sposób, by szybko uwiarygodnić nasz biznes w oczach podmiotu z innego kraju.
Czy wszystkie firmy w Polsce muszą mieć NIP?
Tak. Wszystkie zarejestrowane działalności gospodarcze muszą posługiwać się tym identyfikatorem. Wyjątkiem, który w pewnym sensie potwierdza tę regułę, są tzw. firmy na próbę (działalności nierejestrowe), które w Polsce wprowadziła tak zwana Konstytucja Biznesu. Ich udział w łącznej puli przedsiębiorstw działających w naszym kraju jest jednak marginalny.
